Je
familiebedrijf plannen en klaarstomen voor de toekomst? Een bedrijfsmatige
strategie is noodzakelijk maar vergeet de familiale component niet …
Nogal wat
eigenaar-ondernemers denken dat ze het eeuwige leven hebben. Wanneer ze dan (plots)
overlijden, blijkt er in veel gevallen geen toekomstplan te zijn voor het familiebedrijf.
Dat leidt vaak tot ernstige discussies tussen de erfgenamen, wat natuurlijk
geen goede zaak is voor het familiebedrijf.
Het is begrijpelijk
dat de pater/mater familias zolang mogelijk alle opties open houdt en liever
geen vroege keuzes maakt. Er is immers altijd wel wat anders te doen, het komt
niet goed uit om er nu grondig over na te denken en sowieso is er nog tijd
genoeg om de oefening te maken. Hierdoor wacht hij/zij vaak te lang met het
vastleggen van zijn/haar bedoelingen inzake de overdracht. De hoop dat in de
toekomst alles vanzelf in de plooien valt, is echter ronduit naïef.
Niemand kan in de
toekomst kijken, dus is het moeilijk om jaren vóór de effectieve bedrijfsoverdracht
al concrete plannen te maken. Maar zelfs al is alles nog niet duidelijk, dan mag
dat geen beletsel zijn om toch zo'n plan op te stellen.
De centrale vraag : hoe
pak je deze oefening in de praktijk het best aan? Het is immers niet iets wat
je elke dag doet en het gaat tenslotte over het levenswerk van de
eigenaar-ondernemer. Een goeie piste is om een externe adviseur - iemand van
buiten de familie - onder de arm te nemen. Iemand die de emotionele
gevoeligheden kent, maar door zijn onafhankelijkheid objectief de diverse
pistes kan aantonen. In een goed overdrachtsplan komen dan ook alle aspecten
van de overdracht aan bod: het menselijke, het financiële, het juridische en
het fiscale.
Maak zo’n plan ook
altijd in overleg en consensus met de opvolgers. Er is niets zo nefast voor de
motivatie van de inkomende generatie als onzekerheid en onduidelijkheid. Ik zie in mijn praktijk als
adviseur regelmatig bekwame jongeren gedemotiveerd vertrekken omdat ze
volstrekt onvoldoende informatie krijgen over hun persoonlijke toekomst binnen
het familiebedrijf.
In veel gevallen is
de uitkomst van deze oefening echter dat er beter geen overdracht is binnen de
familie, maar wel naar derden. Met andere woorden, men komt tot de bevinding
dat het bedrijf beter verkocht wordt. Is dat een schande voor de familie?
Helemaal niet, het is vaak de meest verstandigste optie. In dit geval moet het
bedrijfsoverdrachtplan de stappen beschrijven om het bedrijf klaar te maken
voor de toekomstige verkoop aan derden.
Hoe ziet zo'n overdrachtsplan
er concreet uit? Het is in feite een tijdstabel over een periode van meestal 5
tot 10 jaar met alle belangrijke
mijlpalen. Het beschrijft jaar per jaar waar je als familie moet mee bezig
zijn. Het geeft een duidelijk antwoord op alle essentiële vragen. Wie volgt wie
op? Wanneer trekt de eigenaar-ondernemer zich definitief terug ? Kunnen we als
familie nog door één deur? Hoe gebeurt de eigendomsoverdracht? Wie neemt de
leiding en wat wordt de rol van de andere familieleden? Enz.
Opgelet, het plan mag
niet in stenen tafelen gebeiteld worden. Een goed overdrachtsplan wordt door de
familie elk jaar geëvalueerd en aan de veranderende omstandigheden aangepast.
Wat is het beste
moment om een overdrachtsplan op te stellen? Als pater/mater familias begin je
er best aan rond je 55e levensjaar. Het plan kan dan het traject
bepalen voor de volgende 5 tot 10 jaar. Dat is een haalbare horizon. De
inkomende generatie heeft dan de leeftijd van ongeveer 30 jaar. Dan zijn ze klaar
om aan tafel te gaan zitten en er over te praten.
Tip: de Vlaamse
overheid is heel bezorgd omtrent de ordentelijke overdracht van familiebedrijven
tussen generaties of naar derden. Via de KMO-portefeuille geeft ze belangrijke
subsidies aan familiebedrijven als ze zich bij het opstellen van een
overdrachtsplan laten bijstaan door een erkende en geregistreerde adviseur.
(c) Geheel of gedeeltelijke overname van deze tekst is niet toegestaan zonder voorafgaandelijke toestemming.
Voor meer informatie:
Guy Jans is adviseur familiebedrijven. Hij was voorheen jarenlang CEO van een Belgisch familiebedrijf dat marktleider is in de distributie van afwerkmaterialen voor de bouw. Hij is door de Vlaamse Overheid geregistreerd als erkende dienstverlener voor de pijlers Advies en Strategisch Advies.
guy.jans@hancon.be www.hancon.be +32(0)475/75.84.83
